در این مقاله به بررسی بهترین روش اندازه گیری رطوبت خشکبار در آزمایشگاه می پردازیم. خشکبار یکی از بهترین مواد غذایی و میان وعده غذایی است که به دلیل داشتن مواد مغذی، ویتامین ها، مواد معدنی، امگا3، پروتئین و الیاف، فلزات مفید مانند کلسیم و پتاسیم و مواد آنتی اکسیدان فواید بسیار زیادی برای بدن دارد.
اندازه گیری رطوبت موجود در خشکبار و مغزهای خشک شده مانند پسته، مغز پسته، بادام، فندق، گردو، مغز گردو و مغز تخمه ها مانند آفتابگردان با استفاده از روش معرفی شده در این مقاله صورت میگیرد.
این روش مانند روش تعیین میزان رطوبت میوه های خشک است با این تفاوت که دمای آون و مدت زمان نگهداری در آون و سایز نمونه ها متفاوت است.
حذف رطوبت آجیل یکی از مهم ترین فاکتور های کیفیت آن است. برای اندازه گیری رطوبت موجود در خشکبار و آجیل از استاندارد 672 اداره استاندارد ایران، AOAC 22.013 و ایزو 665:2000 برای شناسایی این روش ها استفاده شده است.
این روش مناسب برای اندازه گیری رطوبت در خشکبار و مغزهای خشک شده مانند پسته، مغز پسته، بادام، فندوق، گردو، مغز گردو و مغز تخمه ها مانند آفتابگردان و مغز نارگیل است.
وسایل آزمایشگاهی برای اندازه گیری رطوبت آجیل
- ترازوی آزمایشگاهی با دقت 001/0 گرم
- آون با دمای ثابت قابل تنظیم 2±103 درجه سانتیگراد
- پلیت پلاتینی، چینی یا سیلیسی با قابلیت پخش 2 g/cm3 از نمونه با ارتفاع 5 میلی متر
- آسیاب
- دسیکاتور
- اسپاچول
- الک با مش 3mm
روش آزمایش
پلیت و درپوش ان را به مدت 1 ساعت در آون با دمای 2±103 درجه سانتی گراد قرار میدهیم سپس به مدت نیم ساعت در دسیکاتور قرار دهید تا به دمای محیط برسد. سپس آن را وزن کنید (M0)
برای نمونه های بدون پوست مانند مغز ها 100 گرم و برای نمونه های پوست دار مانند پسته یا فندق با پوست 200 گرم را وزن کنید. سپس مغز آنها را آسیاب کرده و از الک بگذرانید به طوری که اندازه ذرات بزرگتر از 3 میلی متر نباشد.
در مدت زمان الک کردن دما ثابت باشد تا کاهش رطوبت در آجیل ایجاد نشود.
حال 10 گرم از مغز های آجیلی بدون پوست داخلی مانند دانه آفتابگردان و مغز های کوچک و 15 گرم از مغز ها با پوست داخلی را به عنوان آزمونه بردارید. نمونه را درون پلیت ریخته و درپوش آن را ببندید تا رطوبت محیط را جذب نکند و وزن کنید. این وزن را یادداشت کنید (M1)
وقتی پلیت را در آون قرار میدهید درپوش آن را بردارید تا رطوبت حین تبخیر خارج شود. نمونه باید به مدت 3 ساعت درون آون با دمای 2±103 درجه سانتی گراد قرار گیرد. درپوش پلیت را بعد از آون روی آن قرار داده و بلافاصله داخل دسیکاتور قرار میدهیم. وقتی به دمای آزمایشگاه رسید وزن آن را یادداشت میکنیم (M2).
برای افزایش دقت اندازه گیری آزمون را مجدد تکرار میکنیم. مادامی که تفاوت وزن دو اندازه گیری مساوی یا کمتر از 0005/0 گرم نباشد، آزمون تکرار می شود.
یادآوری- هرگز نمونه مرطوب و نمونه خشک با هم نباید درون یک آون قرار گیرد. همچنین پلیت فلزی یا شیشه ای نیز میتوان استفاده کرد اما باید در دمای مذکور مقاوم باشد.
میزان رطوبت موجود در میوه خشک طبق فرمول زیر محاسبه می شود و نتیجه به صورت درصد بیان می شود.
منبع: